ايلك توركی شاعر لر

ذ. ايشانچ

انتالوژی
(۲)
ایلک تورکی شاعرلر
قدیمگی تورکی یازمه ادبیّات نینگ شکلله نیشیگه دایرمعلوماتلر
اونچه کؤپ ایمس. شونگه قره می، اوشبوادبیّات قچاندن باشلب
وجودگه کیلگن؟اونینگ اساسچیلری کیم بؤلگن؟- دیگن سواللر
کونده لنگ توره دی. بواؤرینده سؤز تورکی خلقلرنینگ آغزه کی
ادبیّاتی خصوصیده ایمس، بلکی، اولرنینگ یازمه ادبیّاتی حقیده
باره یپتدی.عالملرنینگ قید قیلیشلریچه،بوندن(۳۰۰۰)ییل آلدین
تورکی خلقلراؤرته آسیا،اورال-آلتای وموغولستانگچه بؤلگن
کینگلیکلرده یایلیب یشه گنلر.
اؤزدولتچیلیک تاریخیگه ایگه بؤلگن تورکی خلقلرنینگ باش بؤغینی
سکیفلر/ایسکیتلر/سکلر اؤله راق اعتراف قیلینه دی.میلادّن آلدینگی
ییتینچی عصرلرده بنیاد تاپگن سکلردولتی اؤز دوریده کتته موقعگه
ایگه بؤلگن. شونینگدیک، تاریخده میلادّن آلدینگی بیشینچی عصرده
ارشکیلردولتی اوندن کیینراق ایسه یوشونلر،هونلر،یفتلیتلر(آق
هونلر)،کوشانیلر،تورک خاقانلیگی دولتلری قد کؤترگن بؤلیب،
اولراولکن امپراتورلیکلرقوروب اؤتگنلر.
بو دورلرده تورکی یازمه ادبیّات(شعریت ونثر)بؤلگنیگه سیره شبهه
قیلیب بؤلمیدی . شو دورلرگه تیگیشلی یازمه ادبیاتیگه عاید
معلوماتلرنی ایریم دینی کتابلر، تاریخ وافسانه لرده اوچره تمیز.
بوایش نینگ پایانی ایمس،البتته،علمی ـ مدنی علاقه لرکوچیب بارگن
سری ینگی- ینگی علمی نایاب تاپیلمه لرتاریخ قعریدن چیقیب
کیلیشیگه ایشانه میز. بویؤنلیشده عالملرتامانیدن تدقیقاتلر قیلینماقده .
تورک عالمی رشید رحمیت ارتنینگ معلوماتیگه کؤره،قدیمگی
تورکی یازمه ادبیّاتگه اساس سالگن ایریم شاعرلرحیاتی وایجادی
خصوصیده قؤییده گی معلوماتنامه لر سقله نیب قالگن :
1. ارپینچور تیگین(اوندن بیزگچه ایککی شعر ییتیب کیلگن)
2. کول ترخان(یالغیز نامیگینه سقلنیب قالگن)
3. سینگکو سیلی توتونگ(مشهور شاعر وترجمان) ختای لیک
سیاح نینگ سیاحتنامه سینی تورکیگه اؤگیرگن .
4. کی کی (اوندن بیزگچه ایککی شعر ییتیب کیلگن)
5. اسمی سقله نیب قالمه گن شاعر، ایریم اثرلرنی سنسکریت
تیلیدن ترجمعه قیلگن.
6. اسیگ توتونگ(بیرگینه تؤرتلیکده آتی سقله نیب قاگن)
7. چوسویه توتونگ(گویزلیک بؤیه سی نامی آستیده بیرگینه
شعری ییتیب کیلگن)
8. کلیم کیئسی (بو شاعردن بیرشعر سقلنگن)
9. چوچو(بو شاعرنینگ اسمی «دیوان الغات الترکده»)
کیتیریله دی؛اونینگ اثری حقیده معلومات بیریلمیدی . *
*. اوشبو مقاله نی تیارلشده ادبیّاتشناس عالم عبدالرشید
عبدالرحمانف تدقیقاتیدن کینگ فایده لنیلدی.
تورکی یازمه ادبیّات نینگ قدیمی قتلملری تؤغریسیده حاضرچه
شولرنی کیلتیریش ممکن.انتالوژی رُکنیمیزنینگ بوصحیفه سیده
قدیمگی تورکی شاعرلرنامینی کیلتیریش بیلن چیکلندیک.
نوبتده گی مقاله میز
ایلک تورکی یازمه ادبیّات خصوصیده بؤلدی .
سیزته نیشیب آلگن تورکی شاعرلرسلسله سی بوبیلن توگه مَیپتدی.
بومساءله نی چقورّاق یاریتیشده بویوک تورکیشناس عالم محمود
کاشغری نینگ«دیوان الغات الترک»کتابی،اینگ اساس منبع
وظیفه سینی اؤته یدی .
منبعلر:
http://www.samdu.uz/ .1
۲.اؤزبیکستان مللی انسکلوپیدیه سی
3. علامه دهخدا ، لغتنامه.

تورك وتوركی آتمه لری حقيده سوز

ذ.ایشانچ
«تورک»و«تورکی»اتمه لری
حقیده سؤز
موضوعگه اؤتیشدن آلدین دقتینگیزنی منه بوتاریخی خطاو
جفالرگه قره تماقچی ایدیم. نیگه دور بیش عصردن بویان
«اؤزبیک»ایتنیک اتمه سینی انکارقیلیش دغدغه سی هنوزگچه
توگه میپتدی؟اؤشندن بویان اؤزبیکلر:گاه موغول(؟)،گاه چیغتایلر
(؟)،گاه سارت(؟)،گاه گلم جمع(؟)(مجاهدلرتعبیری بؤییچه) گاه
یاءجوج-ماءجوج(؟)(طالبلرتصوّریده) گاه-ده اوفغان/اوغان
(افغان مللت إیستگیگه کؤره)(؟) ونهایت تورک(؟)اؤزیمیزدن
چیققن بلا...
بونقه دعوالرنینگ هربیریگه تؤخته لیش وقتنی ضایع قیلیشدن
باشقه نرسه ایمس.چونکی،بونده ی دعوالرگه تورکالوژی-اؤزبیک
شناسلیک علم- فنی الّه قچان جواب بیریب بؤلگن.
بوکبی ادّعالرنیگه پیدا بؤلدی؟-دیگن سوالگه جواب قیله دیگن
بؤلسک، بیلیب-بیلمی،اولر اؤتمیشده هم حاضرهم دنیاده مستقل
اؤزبیک دولتی،خلقی ومللتینی کؤره آلمگنلر وکؤره آلمیدیلر،
انیقراغی کؤریشنی خواهخله میدیلر.
اؤیلب کؤرینگ -هه!بوتون باش بیر مللتنی تاریخ صحنه سیدن
سوپوریب تشلش ممکنمی؟
ایندی «تورک»و«تورکی»علمی اتمه لریگه ایضاح بیرسک:
بوإیککی سؤز ایتنیک تیرمین(اتمه) بؤلیب،تاریخن،حاضرهم
علیحده-علیحده معناوتوشونچه لرنی افاده قیلگن وافاده قیلیب
کیلماقده . «تورک» سؤزی نینگ لغوی معناسی :
1. تورک سؤزی،اؤتمیشده،بیرقومگه منسوب کؤپلب تورکی
قوملرنینگ عمومی نامی صفتیده شکلنگن. بیشینچی عصرگه عاید
ختای منبعلریده «تورک» سؤزی تورانلیکلر،تورکلرمعناسیده
قؤلْنیلگن.بوسؤزآت معناسیده کیلسه«کوچ-قوّت»صفت وظیفه سیده
کیلسه(کوچلی- قوّتلی)کبی معنالرنی افاده قیله دی. بوندن تشقری
او«ییتوک»،«بیلیمدان»،«دانا» توشونچه لرنی هم بیلدیره دی.
www.samdu.com سایتیدن اقتباس قیلیندی .
«تورک» سؤزی :
۲. تورکیه نینگ اساسی اهالیسینی تشکیل ایتوچی خلق،تورک
خلقی. تورکی تیللردن بیریده سؤزله شوچی خلق نینگ عمومی
نامی. (سیاسی اتمه لرنینگ قیسقچه ایضاحلیلغتی)،
(اؤزبیک تیلی نینگ ایضاحلی لغتی)
۳. قؤرقمس،باتیر،داو یوره ک، کیلیشگن- گؤزه ل،دانشمند،اؤکتم و
کوره شوچی معنالریده هم قؤللنیلگندیر. دوکتور صدیق.
(www.turkmenStudents.com)
شونینگدیک،مخالفلرتامانیدن بوسؤزگه ینه اؤنلب منفی معنالرهم
یوکله تیلگندیر . بوحقده سؤز یوریتیش موردی ایمس.
وامّا،«تورکی» سؤزی حقیده : بوسؤز برچه لغتلرده کؤپلب تورکی
قبیله واؤتیزگه یقین تورکی خلق نینگ عمومی نامی صفتیده
کیلتیریلگن. یعنی بیر تورکی قومنی ایکینچیسیدن فرقلش معناسیده
ایشله تیلگن . بوندن مینگ ییل آلدین بویوک تورکیشناس علامه
محمود کاشغری اؤزی نینگ«دیوان اللغات الترک» اثریده «تورک»
سؤزینی،تورکی قبیله لرنینگ عمومی نامی صفتیده تیلگه آلرکن،
اؤشه زمانده (53) نام آستیده تورکی قبیله لر بار بؤلگنینی
علیحده قید قیله دی. کاشغری اولرنینگ باشقه تورکی قبیله لرگه
توشونرلی بؤلمه گن اؤزارا ایچکی سؤزله شو تیلی بارلیگینی
هم نظردن چیتده قالدیرمیدی.
شونده ی قیلیب«تورکی»سؤزی بیرتاماندن تورکیلرنی ایرانیلردن
فرقلش اوچون قؤلّه نیلگن بؤلسه،باشقه تاماندن کؤپ قوم و
خلقلردن تشکیل تاپگن تورکی قبیله وخلق ایچیده گی ایتنیک
گروهلرنی باشقه لریدن اجره تیش معنالریده هم ایشله تیلگندیر.
تورک وتورکی سؤزی انه شولرنی فرقلش مقصدیده یوزه گه کیلگن
دیب ایتیشگه بیزده تؤله اساس بار. ظهیرالدین محمّد بابر هم،
علیشیر نوایی هم«تورک»،«اؤزبیک» و باشقه تورکی قوملر
اتمه لرینی ایتنیک نام صفتیده اعتراف قیله دی ویخشی اجره تیب،
کؤرسه ته دی وهربیری نینگ لهجه سیگه هم دقت بیلن اعتبار
قره ته دی. بیراق،اؤزگه تیللیلرگه توشونرلی بؤلیش اوچون نوایی
اؤز اثرلرینی عمومی نام صفتیده «تورک» تیلیده یازدیم ،-دییدی.
بو نوایی تورک دیگنی ایمس البتته . بوگونگی رسمی
وعلمی معناده اجره تیب،قؤلّه نیشیگه هم عجبلنمسه بؤله دی.
شولرگه قره می،ایریم مللتداشلریمیز،اؤزبیک،قازاق،قیرغیز،
آذربایجان،قره قلپاق،تاتار،چواش،اویغور وباشقه تاریخی ایتنیک
ناملرنی یؤق قیلیب،برچه سینی بیر نام بیلن اته لیشیگه جوده
عشقباز کؤرینه دیلر. بونرسه کتته تاریخی خطادیر. چونکی،
اوچ یوز میلیون (؟)اطرافیده سؤزله شوچی تورلی تورکی قوم
وملتلرنی بیر«تورک»نامی آستیده اتب،ایش یوریتیب بؤلمیدی.
اونگه امکان وضرورت هم یؤق.اولرنی«برچه نگیز تورک تیلیده
گپیریشگه مجورسیز»-دیب بؤلمیدی،بوبیرینچی مساله.ایکینچیدن
تورکی قوملر کیلیب چیقیشی جهتیدن اورال-آلتای بابا تیلیگه باریب
توته شه دی. بولر قرینداش تیللردیر. نیچه مینگ ییلردن باشلب،
تورکی قوم وقبیله لرطبعیی روشده تیل جهتیدن اجره لیش و
فرقله نیش سری یوزبوره باشله گنلر. انه شو فرقله نیشلرطفیلی
تورکی ایللر بوگونگی کونده بیر- بیرینی توشونمس درجه سیگه
ییتیب کیلدیلر. بوجریان حاضرهم توگه یاتگی یؤق.هربیرتورکی
خلق بو گونگی کونده عمومیلیکدن تشقری اؤزلغت ذخیره سی،
سؤز بایلیگی،فلکلوری،ممتازادبیّاتی،قؤشیق وصنعتی،ایری-ایری
عرف-عادتی همده تورموش طرزیگه ایگه دیر. بونورمال جریان.
بولرنینگ هربیری علیحده بیردنیا سنله دی،اولراؤز نامی بیلن اته
لیشلری کیره ک ایمسمی؟
دنیاده گی برچه تیللر انه شونده ی فرقله نیش دورینی اؤته گنلر.
مثلاً،انگلس،فرانسوس،اسپن،پورتگال،تیللری،یاکی ایرانی وسلاوین
تیللری تقدیری بیز نینگ تورکی تیللرقسمتیگه اؤخشه یدی.اولرهم
بؤلینیش حادثه سنی باشدن کیچیرگنلر.دیرلی دنیاده گی برچه تیللر
شونده ی جریاننی اؤته گنلر.اماّ،اولرنینگ همّه سینی بیر
«انگلیس» نامی آستیده بیرلشتیریب بؤلمیدی-کو!اوچینچیدن
تورکی خلقلراوچون مشتر ک بؤلگن عموم تورکی سؤزلرنینگ
اؤزیگینه،همّه تورکی خلقلرنی بیر«تورک»نامی آستیده
بیرلشتیریشگه اساس بؤله آلمیدی.چونکی،عموم تورکی سؤزلرهم
هر بیر تورکی خلق تیلیده اؤزگچه معنا کسب قیلگن بؤلیشی
تورگن گپ. یاکی انه شو مشترک تورکی سؤزلردن کؤپلری
باشقه تورکی تیللرده،عمومن،ایشله تیلمسلیگی هم ممکن.
بوسؤزلرنینگ ایتیلیشی هم باشقه -باشقه بؤلیشی
کوندیک عیان. تؤرتینچیدن لهجه نقطه ی نظریدن یعنی،اؤغیز
گروهی اؤز دایره سیده،قیپچاق،قرلوق گروهلری اؤزدایره سیده
بیر- بیرلرینی بیرقدرتوشونیشلری ممکن. باشقه حالتلرده ایسه،
اولربیر-بیرلرینی توشونه آلمیدیلر-کو!
تورکی تیللرآره سیده مثلاً، گاگوز،قؤمیق ویاقوت تیللرینی،عمومن،
توشونیب بؤلمیدی.
کیین گی پیتلرده نیگه دورعامه وی اخبارات واسطه لریده تورک
تبارلر،تورکی قوملرعباره لری اؤرنیده«افغانستان تورکلری»
عباره سی تیز-تیزقؤلّه نیلماقده؟اوغانستانده باشقه تورکی قوملر
قطاری تورکلرهم یشه یاتگنی حقیده قؤلیمیزده معلومات یؤق.
بومعلوماتلرنینگ اؤقوچیلری مساله نی نا تؤغری توشونیب،
گمراه بؤلیشلری هیچ گپ ایمس. بونده ی معلوماتلر،
یاشلرنی اؤز تیللریگه بی پسند، ادبیّاتلریگه بی میل،تاریخلرینی
اؤقیمسلیککه آلیب کیلیشی ممکن.هیچ قچان تورکنی -اؤزبیک،
اؤزبیکنی تورک... دیب بؤلمیدی.اولر اؤز ناملری بیلن اته لیشی
بیزنینگچه تؤغری ایشدیر. خلاصه اؤرنیده شونی ایتیش ممکنکی،
هربیر تورکی قوم علیحده بیربؤغین صفتیده یششگه حقلیدیر. تیل
اولرنینگ معنوی مُلکیدیر. بیزنینگچه تیلنی،ادبیّاتنی،علم ومدنیتنی
سیاسی لشتیرمسلیک کیره ک. اولرنینگ هر بیری اؤز ترقیِّات
شکلیگه ایگه.اولرنینگ بوتون بایلیگی شوقدراولکن کی،بیرار-بیر
تورکی خلق نینگ جمله دن اؤزبیک تیلی یاکی ادبیّاتی نینگ اینگ
کیچیک بیرساحه سینی اؤرگنیش، اؤزلشتیریش اوچون جوده کؤپ
أیللر،انسانی کوچ وحرکت طلب قیلینه دی. کمینه سیاستگه هیچ
قنده ی علاقه ام بؤلمسه-ده،بوتون تورکی خلقلرنی بیر
کنفیدراسیون آستیده بیرله شیشلرینی جوده-جوده ایسترایدیم.
بوقوملراؤرته سیده گی انتیگراسیون
(جیپسله شیش،بیردملیک،بیرلیک) اولرنینگ مستحکم رواجله
نیشیگه کمک قیلیه دی دیب اؤیلیمن.

توسط ایشانج

یول با شله – ملتم : سین ملتنی قلبیده مینگلربیوک شاه

یول با شله – ملتم : سین ملتنی قلبیده مینگلربیوک شاه و شاعر لر بار شیبا نی وخورازم وبابرومحمودونوایی لربار چنگیزوتیموروبابرسینی الوغ اولاد ینگ دور تاریخ کوکسیده بوانسان لر شا ن و شرفینگ دور ترک و تا تارو ترکمن وازبک واذروقزاق بیربولیب ووحدت قلیب قولگه الینگلریراق اوشبوزمانده بیربولماق گوپدن گوپ ضرور دور گرسین بیلسنگ دشمن لر هم زنده وزور دور دشمنگه غالب بولماق یول وحدت ایمان دور ازادلیگ یولیده جان برماق عینی وجدان دور شرفی ترکستان چین کا میده وغربی غرقه قانده مینگلرکیشی جان بیرگن وچوک قهرمانلر اوشبو یولده سینده شرف وعزت وافتخا ربارایردی طول تاریخ ده بوگونده پا شان بو لگن و اویخی برله وهم کام تلخ ده نه زمانده باش کوتریب یولگه با شله ی سین ؟؟ ازاد لیک یولیده قولگه قلیچ کوتره ی سین ؟؟
حبیب قو یاش قطغنی ٢٩-٩-٢٠٠٨

افغانستان آيدين فرهنگي انجمني نينگ فعاليت لري

افغانستان آيدين فرهنگي انجمني نينگ فعاليت لري

افغانستان آيدين فرهنگي انجمني اولکه نينگ بيرتعداد فرهنگ سيوروايزگوتويغوليک ييگيت لري تمانيدن که جامعه ميزنينگ اونگه ضرورتي باراورته گه کيلدي. ييگيت لريميزني تعليمي سطحيني يوقاري ايلتيش، فرهنگ اوستيريش گه ياردم ايتيش بوانجمن نينگ اصلي هدفي تشکيل بيره دي افغانستان آيدين فرهنگي انجمني، بيرايرکين بنياد، غيرسياسي وبيرتمانگه تيگيش لي سيزبوليب، مالي وجه لري انجمن اعضا سي ايله تمويل بوله دي.
بوانجمن نينگ بيرينچي فعاليت 32 تن بضاعت سيزمحصل لرگه مادي يارم ايتيش که عالي تحصيلات مؤسسه لريده تحصيل گه قوشيلگن ايرورلرهرآيده (1000) افغاني آيليک معاش الرگه تعيين ايرورکه بوياردم لر1385 –نچي ييل ني سونگي گچه دوام ايته دي
اول - فارياب آيدين عالي اوقوويورتي فارياب ولايتي ميمنه شهريده 1383-نچي ييل عقرب آييده بوانجمن واسطه سي ايله آچيلدي، کانکورتيارليگي ني بوليم لر( مکتب نينگ تمام درس لري شامل ايرور) انگريزي تيل، کمپيوتر، اوزبيک تيل وادبياتي وديني علم لربار. آلدين لرده (بيليم مشعلي عالي اوقوويورتي ) آت قوييلگن ايدي که انجمن رسميت تاپگندن سونگ 1384-نچي ييل حمل آييده ( فارياب آيدين عالي اوقوويورتي) آتگه اوگيريلدي. آت توتيلگن همه درسي بوليم لراوشل ييرتويغوليک تجربه لي استاد لرتمانيدن درس بيريله دي. 1383-نچي ييل ده (500) تن ميمنه مکتب لريني اوقوچي لري بول اوقوويورت نينگ کيفيت لي درس وتعليم لريدن فايده لندي لرشوکبي قرارايدي (126) کيشي بواوقوويورت نينگ اوقوچي لردن کانکورسيناويگه قوشيلسه لراما خبرسيزليک سببي دن اوقوچي لريريمي سيناوگه قوشيله آلمدي لر بوجمله دن (60) کيشي که کانکورسيناويگه قوشيلگن ايدي لر(45) کيشي لري ايريم رشته لرگه کامياب بولدي لر، اگر1382-نچي ييل گه قره سک کوره ميزکه فقط اون کيشي لردن کانکورسيناويگه کامياب بولگن لراوتگن ييل لرگه قره گنده بول بيرکته يوتوق ايرور، شوکبي 1384-نچي ييل دن بويان هرييل ده تورت يا بيش بارکانکورسيناوي قوريله دي که فارياب مکتب لري نينگ تمام اون ايکينچي بوليم اوقوچي لري قتنشه دي لر. شوندي بوليب همه شرايط گه ماس اوقوچي اوقوويورتيميزسايه سي آستيگه کيله دي لر. 1384-نچي ييل کانکورسيناويده هم اوقوويورتي ميزطلبه لري اوزلريده 90% موفقيت کورکوزيب وطن تحصيلي مؤسسه لريگه قوشيلگن لر. ينه ده فارياب آيدين عالي اوقوويورتي فارياب ولايتيده دانش اوستيريش اوچون اوزفعاليت لريگه دوام بيره دي.
دوم-1383-نچي ييل کانکورسيناويدين سرپل ولايتي واندخوي تورت اولسواليک لريده ايکي کانکور کورس تيارليگي مؤقت تورده تا کانکورسيناويگه چه قوريلدي. سرپل ولايتيده (65) اوقوچي، اندخوي اولسوالليک لريده (200)تن اوقوچي بوکورس لرده اورگنيش آستيگه آلينديلر. کورس توگه گندن سونگ سرپل اوقوچي لريدن (48) کيشي کانکورسيناويگه قوشيلديلر، شوکبي (180) کيشي اندخوي تورت اولسوال ليگي اوقووچي لريدن کانکورسيناويگه قوشيلديلر. بوجمله دن (120) کيشي تحصيلي مؤسسه لر ايريم رشته لريگه کامياب بولگن لرکه بورقم اوتگن ييل لرگه قره گنده ملاحظه له ليک ايرور
سوم-- سرپل آيدين عالي اوقوويورتي 1384-نچي ييل اسد آيي نينگ بيرينچي کوني سرپل ولايتي ده هميشه ليک وظيفه سيگه باشله دي بواوقوويورتيده هم فارياب اوقوويورتي ديک ايريم بخش لرده کانکور سيناويگه تيارگرليک، انگريزي تيل، کمپيوتر، ازبيک تيل وادبياتي وديني علم لراينيقسه بواوقوويورتده چيرايليک يازيش ورسامليک بوليمي هم موجود دور. 1384-نچي ييل کانکورسيناويده هم بوعالي اوقوويورت طلبه لري اوزلريدن مؤفقيت لرکورکوزيب الردن (45) کيشي لري کامياب بوليب وطن نينگ عالي اوقوتيش مؤسسه لريگه کيريشگن لرو1385 –نچي ييل کانکورسيناويگه طلبه لردن (96) کيشي سي کيريب اولردن (87) کيشي سي کامياب بوليب وطن نينگ تحصيلي مؤسسه لريگه کيريشگن لر.
چهارم-- اندخوي آيدين عالي اوقوويورتي 1384-نچي ييل قوس آييده اندخوي اولسوال ليگيده اوزفعاليتيگه باشله دي بوعالي اوقوويورت ده هم، کانکورسيناويدن بشقه مکتب نينگ عموم مضمون لر(کمپيوتر، انگريزتيلي، اوزبيک تيل وادبياتي، دري وديني علم لر) اوقيتيله دي.1384-نچي ييل اندخوي ده کانکور سيناوي باشلندي بواوچون طلبه لر1385-نچي ييلده اصلي کانکورسيناويگه کيريشدي اوييلده طلبه لردن (23) کيشي امتحان بيريب اولردن (11) کيشي ايريم بخش لرگه کامياب بوليب وباشقه لرايسه نتيجه سيز ديب اعلان بوليندي
پنجم -- 1384-نچي ييل عقرب آييده کانکورسيناويگه تيارگرليک کورسي طلبه لراوچون تخارولايتيده باشلندي.
ششم-- 1385-نچي ييل ميزان آييده مزارشريف شهريده بوموسسه نينگ بيربوليمي آچيليب اوزفعاليتي گه باشله دي بومزارشريف ده گي بخش تمانيدن بلخ پوهنتونيده (18) کيشي اوقوچي گه ياتاق خانه(ليليه) توزه ليب اوييرده ايمک وايچمک لرهم تأمين لنه دي.
هفتم --- تخارعالي اوقيش موسسه سي هم 1385-نچي ييل عقرب آييده اوزفعاليتي گه باشلب بوموسسه هم وباشقه موسسه لرکبي خيلمه خيل بخش لرکانکورسيناوي، ساينس مضمون لري، کمپيوتر، انگريزي تيلي، اوزبيکي تيل ادبياتي دري وديني علم لردن عبارت دور. حاضرايسه بوموسسه ده (1200) کيشي تعليم کوريب ايل علاقه سيني اوزتمانلريگه تارتيشگه سبب بوليب قيزلراوچون هم بيرايريم اوقيتيش موسسه سي آچيلسه کيرک بوايش اوچون فعاليت لرنينگ دوامي بار انشاء الله 1387-نچي ييل نينگ حمل آييده قيزلراوچون هم ينگي اوقيش موسسه آچيلماقده
هشتم-- وينه هم بوعالي اوقيش موسسه سي تمانيدن محلي نشريه لرآتيده آيدين سرپل، آيدين اندخوي، آيدين بلخ ماهنامه لروآيدين فارياب هفته نامه سي کبي بيرقطارنشريه لرخلق علمي وفرهنگي درجه سيني يوقاري آليب باريش اوچون چاپ گه تاپشيريلگن دور. حاضرگي پيتده فارياب ولايتيده بيرموسيقي چيلرگروپي محلي هنرمند لردن تشکيل تاپيب بوموسسه (اوييشمه) حمايه سيده فعاليت قيله دي
نهم-- 1385-نچي ييل نينگ مبارک روزه آييده بواوييشمه تمانيدن بيرليک واتفاق چيليک بومبارک افطاريه ني شانلش اوچون فارياب، سرپل، اندخوي وشوکبي مزارشريف وکابل موسسه لريده افطاريه ترتيب تاپگن ايدي يوزلرچه دولت ارباب لري، آقسقال لر، استادلرو اوقوچي لرنينگ آته لري قيزغين علاقه بيلن قتنشنگن ايدي لر.
دهم -- بعضي کتاب لرهم بواوييشمه تمانيدن چاپ بوليب چيقگن دور:
1- خط بابري ( محقق محمد حليم يارقين)
2- ايسکي تاريخيميز( محقق عبدالرحيم معصومي)
3- امام بخاري نينگ آثاري وحياتي حقيده . ينه هم اميد قيله ميزکه بوفعاليت لرني باشقه ولايت لرده وطن بوييچه وسعت بيريب علمي وفرهنگي فعاليت لريميزکوپي تيرسک بويولده بيرينچي دن دولتي مقامات واولسيميزکمک لري خصوصاً (اينقسه) اولکه سيورسوداگرلروتجارلرگه ضرورتي ميزبار. تا قيله آلسک بوکمک ييغيندي سي بيلن بويولده اولوسيميزاوچون يخشي وکوپراق خدمت قيلسک. کيلينگ لربير بيريميزگه قول بيريب عزيزاولکه ميزافغانستان ني نادان ليک قرانغوسيدن نجات بيريب علم وبيليم وعالي فرهنگ بيلن شوروزوکيله جکده يارقين قيلسک. (افغانستان ترقياتي ويارقين ليگي اوچون) اداري هيأتي افغانستان آيدين فرهنگي اويشمه سي

توران اجتماعی چ مدنی بنيادی نينگ همدردليك پيامی

سناتور عبدالمجیدبدری عالمدن اۉتیشی مناسبتی ایله
توران اجتماعی- مدنی بنیادی نینگ همدردلیک پیامی
افغانستان اۉزبېکلری نینگ ‌تنیقلی سیاسی سیماسی، ملی تېنگسیزلیکلر گه چېک قۉییش یۉلی نینگ کوره‌شچن شخصیتی و حقوقشناس عالم رحمتلی عبدالمجید خان بدری نینگ تۉسیدن وفات اېتگن لیگی خبری بیزنی چقور قیغولنتیردی .
سناتور عبدالمجید بدری سکسان توقوزییللیک عمری نینگ یرمیدن کۉپراغینی حق وعدالت واجتماعی وملی تېنگ لیک تامین‌له‌نیشی یۉلیده کوره‌ش قیلیشگه بغیشله‌دی.‌اوشبوقلتیس وخوف وخطرگه تۉله یولده قدم قۉییش آسان اېمس اېدی، چونکه اۉشه زمان حکومتی نینگ چیده‌ب بۉلمس قییناق- عذابلری وآزادلیک حقیدن محروم اېتیشلر بویۉل یۉلاوچیلرینی هردایم کوتیب تورردی، بدری « چومچیق دن قورققن تریغ اېکمه‌یدی» دېگن مقال گه تَیه‌نیب، تینیم سیزکوره‌شیش دن بیرار لحظه هم توخته مه‌دی. او آزادلیکدن محروم اېتیلیب پلچرخی قماقخانه سیده یشه‌گن پیت لریده هم اۉز قومی وقانداشلری مملکتده گی باشقه قوملربیلن برابر کۉزده کۉریلیشینی طلب قیلردی.
تۉران اجتماعی – مدنی بنیادی، شاهی رژیم زمانیده‌ گی قومی واجتماعی تېنگسیزلیکلرگه قرشی کوره‌ش علمدارلریدن بیری حسابلنمیش رحمتلی سناتور عبدالمجید بدری نینگ بیوقت اۉلیمی نی افغانستان اۉزبیکلری وفاریاب ولایتی ضیالی لری اوچون بیر بویوک یۉقاتیش دېب بهاله‌یدی واوکیشی عالمدن اۉتیشینی اونینگ کۉز قره‌چیغلری حرمتلی انجنیرنامق کمال بدری وحشمت خلیل بدری گه، باشقه عایله اعضالری، میمنه ده‌گی قوم وقرینداشلری وفاریاب ضیالی لریگه تسلیت عرض اېتیب، تېنگری تعالی دن اوکیشی گه جنت مکان وقالگن لریگه اېسه صبروبرداش تیلب قاله‌دی.
تۉران اجتماعی-مدنی بنیادی باشلیق هیأتی